Bomenplan

Bree biedt een thuis aan enkele prachtige en unieke bomen, zoals de grootste Olm van België kortbij het Hof van de Deken en het oudste Perzisch ijzerhout van Limburg aan de GO! klimaatschool. Deze laatste is een unieke boomsoort die tegenwoordig helemaal in is omwille van zijn goede weerstand tegen de gevolgen van de klimaatverandering. Om de toekomst van onze bomen en vooral de gekende prachtstukken veilig te stellen en om nieuwe aanplant de kans te bieden om oud te worden, zijn we recent gestart met de opmaak van een bomenplan.

Het bomenbestand ligt momenteel vast in vele versnipperde documenten. Het doel van het bomenplan is om enerzijds de kennis van stad Bree overzichtelijk op één plaats te verzamelen en anderzijds om alle Limburgse gemeenten op één lijn te krijgen waardoor een efficiënter beleid en meer samenwerking mogelijk wordt.

Om een bomenplan te bekomen, worden 4 stappen doorlopen:

Een inventarisatie biedt een antwoord op de vraag “Wat hebben we?”. Vervolgens legt men de visie vast door te antwoorden op “wat willen we?”.  Daarna kan er een bomenbeleids- en bomenbeheerplan opgemaakt worden, waarin we een antwoord zoeken op de vraag “Hoe moet dat?”

Voor de inventaris worden alle solitaire bomen en laanbomen, bomen die niet in een bos of houtkant staan dus, opgenomen in een kaart. Voorlopig worden enkel de bomen op het openbaar domein opgenomen. Later kan deze uitgebreid worden met de vele prachtige bomen die bij burgers in hun tuinen of ander privédomein staan. Daarnaast mag vermeld worden dat de vele laanbomen die naast de gewestwegen staan niet onder de bevoegdheid van het stadsbestuur staan, maar onder het Vlaams agentschap wegen en verkeer.
In de inventaris wordt de soort, grootte, gezondheid(conditie) en kroonbreedte opgenomen. Op basis van de boomsoort kunnen ook enkele vaste gegevens geanalyseerd worden zoals bv. De bijvriendelijkheid of hoe goed de lokale bomen bestand zijn tegen hitte en droogte, dit laatste is een uitdaging die in de toekomst steeds belangrijker zal worden.

In de visie worden enkele grootschalige doelen vastgelegd die enkel dienstdoen als hetgeen waar we naartoe willen streven als stad. In het bomenbeleidsplan worden effectief de acties uitgewerkt om van onze huidige situatie naar het gewenst eindbeeld te gaan. Tenslotte worden er in het bomenbeheerplan acties vastgelegd op bepaalde momenten in de tijd zodat deze uitgevoerd kunnen worden. 

De boomvisie zal er ook voor zorgen dat de klachtenbehandeling makkelijker verloopt, omdat er meer duidelijkheid is, let wel op dat elk geval apert bekeken wordt en dat er altijd een afweging gemaakt zal worden. Indien dit voldoende onderbouwd wordt, kan er altijd afgeweken worden van de boomvisie, voor specifieke gevallen. 

Bomen vervullen belangrijke functies, zoals het zuiveren van de lucht, helpen afkoelen van de omgeving en zorgen voor een aangename sfeer om in te verblijven. Daarnaast bieden bomen ook een leefgebied aan nuttige dieren zoals wilde bijen en vogels, die op hun beurt weer de stad doen opfleuren op hun eigen manier.

Centraal-Europese steden ondervinden tegenwoordig een nieuw probleem: het zogenaamde “hitte- eilandeffect”. Door de verharding en de grote hoeveelheid van steen en glas zijn steden niet in staat om s’nachts terug af te koelen, dit zorgt ervoor dat het in de stad voelbaar warmer is dan in het buitengebied. Dit heeft dan weer gevolgen voor de gezondheid van burgers, vooral de zwakkeren zoals ouderen en jonge kinderen. Daarnaast is niemand blij met hete nachten. Om dit effect tegen te gaan is het nodig om te ontharden en meer groen te plaatsen, maar vooral ook om meer bomen te voorzien: hun schaduw biedt directe verkoeling overdag, en hun verdampingssysteem laat de stad toe om meer af te koelen op de heetste momenten.

Echter, de klimaatverandering blijft een moeilijk verhaal: Bomen hebben een verkoelend effect en zijn dus nodig om de binnenstad af te koelen, maar tegelijkertijd is het daar vaak te warm voor onze inheemse boomsoorten. Als oplossing hiervoor gebruiken we de zogenaamde “klimaatbomen”, dit zijn exotische bomen die niet invasief zijn. Vaak zijn deze soorten afkomstig uit Zuid-Europa, het Midden-Oosten of Azië. Hierdoor zijn ze vaak aangepast aan warmere, droge klimaten en zullen ze beter gedijen in de omstandigheden van het stadscentrum.

In het buitengebied vervullen bomen dan weer andere functies, en dit gaat veel verder dan het klassieke zuiveren van de lucht. Zo zijn bomen belangrijk voor het regelen van het grondwaterpeil en bieden ze een thuis aan nuttige dieren die helpen bij de bestuiving of bij het beheersen van plagen en schadelijke organismen.

Bomen hebben bovendien een waarneembaar positief effect op de mentale gezondheid. Een opkomend begrip op dit vlak is de zogenaamde 3-30-300 regel: deze regel stelt dat mensen ten minste 3 bomen moeten kunnen zien vanuit de ramen van hun woning, dat ongeveer 30% van de stad overdekt moet zijn met boomkruin en dan de wandelafstand tot de dichtstbijzijnde “groene rustplek” niet meer dan 300 meter mag bedragen. Op die manier heeft iedereen toegang tot de positieve effecten van groen in de stad. Een Spaanse studie in 2021 toonde aan dat het bereiken van deze doelen gepaard gaat met een betere mentale gezondheid, en minder medicatiegebruik bij de burgers. 

Stad Bree ondertekende de intentieverklaring ‘klimaatbomen in Limburg’, en probeert dus om het bomenplan uit te werken tegen eind 2024. Hiervoor krijgen we ondersteuning van de provincie.

Ben je zelf nog op zoek naar de juiste boom voor jouw tuin? Op www.klimaatbomeninlimburg.be vind je een handige bomenzoeker.  Via deze zoektool kan je op een eenvoudige manier een klimaatboom selecteren die zo goed mogelijk is aangepast aan de locatie waar je de boom wil planten.
Zo kan je de gewenste hoogte en breedte van de boom ingeven, maar bijvoorbeeld ook de bodemsoort of het aantal uren zonlicht.

Heb je een plaatsje in Bree gezien op het openbaar domein waar één of meerdere klimaatbomen kunnen geplant worden? Geef het door via www.klimaatbomeninlimburg.be/klimaatbomen-bij-jou-in-de-buurt of via milieu@bree.be (liefst met adres en foto plantplaats). Stad Bree kan dan bekijken of hier een aanplanting mogelijk is.